بیماری پسوریازیس

بیماری پسوریازیس

بیماری پسوریازیس چیست؟ بیماری پسوریازیس (Psoriasis) که با نام‌های بیماری صدف پوستی یا صدفک هم شناخته می‌شود یک بیماری خود ایمنی پوستی است که خود را با خارش و التهاب پوست بدن بروز می‌دهد، ولی می‌تواند به بخش‌های دیگر بدن نیز آسیب برساند و خطرناک شود. این بیماری ممکن است در مواقع مختلف تشدید شده، بهبود پیدا ‌کند یا مجدد بروز کند. در این بیماری سلول‌ها در سطح پوست بدن، چرخه زندگی سریع‌تری دارند و با سرعت زیاد تولید می‌شوند. به همین دلیل بافت زمخت، ضخیم و نقره‌ای رنگی به وجود می‌آورند که باعث خارش، التهاب و قرمزی پوست می‌شود. هدف از درمان پسوریازیس توقف رشد سریع سلول‌هاست.

آیا پسوریازیس مسری است؟
اگرچه برخی مردم گمان می کنند این بیماری مسری است اما در واقع بیماری پسوریازیس غیر واگیردار بوده و حتی با دست زدن به ضایعات پوست فرد مبتلا، بیماری به فرد دیگر سرایت نخواهد کرد.

انواع بیماری پسوریازیس
بیماری پسوریازیس پلاک (Plaque psoriasis)
شایع ترین نوع پسوریازیس است که حدودا 90 درصد از انواع این بیماری را تشکیل می‌دهند. علامت آن پوستی خشک می‌باشد که زخم‌های قرمز رنگ به همراه فلس‌های نقره‌ای روی آن‌ها را پوشانده‌اند . زخم‌های پلاکی ممکن است همه جای بدن را درگیر کنند ولی اغلب اوقات این زخم‌ها را در نواحی زانو و آرنج می‌بینیم.

بیماری پسوریازیس پوست سر (Scalp psoriasis)
این نوع از پسوریازیس سبب درگیری پوست سر می‌شود و گاها موجب ریزش موقتی پوست سر هم می‌شود که بعد از درمان این بیماری این مشکل هم برطرف خواهد شد.

بیماری پسوریازیس ناخنی (Nail psoriasis)
در نیمی از مواقع این بیماری به ناخن‌های فرد نیز رسیده و سبب مشکلاتی در آن‌ها نیز می‌شود؛ از جمله سوراخ شدن ناخن‌ها، غیر عادی شدن شکل ناخن‌ها، کنده شدن ناخن‌ها و تغییر رنگ آن‌ها

بیماری پسوریازیس قطره‌ای یا خالدار (Guttate psoriasis)
در این نوع از پسوریازیس نقاطی شبیه به قطره در نواحی قفسه سینه، دست‌ها، پاها و پوست سر ایجاد می‌شود. اغلب در دوران کودکی یا جوانی شروع می‌شود، و می‌تواند توسط یک عفونت استرپتوکوکی باعث شده باشد. این نوع شایع‌ترین پسوریازیس، پس از پسوریازیس پلاکی است. حدود ۱۰ درصد از افرادی که به پسوریازیس مبتلا می‌شوند، پسوریازیس خالدار دارند.

بیماری پسوریازیس معکوس یا فلکسورال (Inverse psoriasis)
در این حالت زخم‌هایی قرمز رنگ و نواحی ملتهبی در نواحی زیر بغل، کشاله ران، دور اندام‌های جنسی و زیر سینه‌ها (مخصوصا اگر بزرگ باشند) ایجاد می‌شود که با دستکاری و مالیدن و نیز با تعریق، تشدید می‌شوند.

پسوریازیس پوسچولار (Pustular)
پسوریازیس پوسچولار یا چرک‌دانه‌ای که با جوشهای چرکی سفید (تاول چرک غیر عفونی) احاطه شده توسط پوست قرمز به نظر می‌رسد. چرک متشکل از سلول‌های سفید خون است. این یک عفونت نیست، و مسری نمی‌باشد.

اریترودرما پسوریاتیک(Erythrodermic)
پسوریازیس اریترودرمیک به صورت خاص شکل التهابی پسوریازیس است که اغلب بر بیشتر سطح بدن تأثیر می‌گذارد. این ممکن است که در ارتباط با پسوریازیس پوسچولر von Zumbusch رخ می‌دهد. این یک نوع نادر از پسوریازیس است و یک بار یا بیشتر در طول عمر ۳ درصد از افرادی که پسوریازیس دارند رخ می‌دهد. به‌طور کلی در افرادی که پلاک پسوریازیس ناپایدار به نظر می‌رسد. این به این معنی است که ضایعات به وضوح تعریف نشده‌است. گستردگی، قرمزی آتشین و لایه برداری از پوست مشخصه¬ی این فرم از پسوریازیس است. خارش شدید و درد اغلب با آن همراه است.

علائم بیماری پسوریازیس چیست؟
علائم بیماری پسوریازیس در افراد مختلف متفاوت است، ولی نشانه‌های رایج آن را می‌توان در موارد زیر دسته‌بندی کرد:
• لکه‌های قرمز پوستی با فلس‌های ضخیم نقره‌ای رنگ
• نقاط کوچک پوسته پوسته (عموماً در کودکان)
• پوست خشک و ترک خورده با احتمال خونریزی
• خارش، سوزش و درد
• ناخن‌های ضخیم، حفره‌دار یا شکسته شده
• مفاصل متورم و سفت
لکه‌های قرمز بیماری می‌تواند از چند نقطه کوچک در بدن، تا تمام سطح پوست را درگیر کند.

علت پسوریازیس

در بدن فرد سالم، پوست جدید در لایه های عمیق تر رشد کرده و به مرور به سطح پوست می رسد و در پایان از بدن جدا می شود. این چرخه برای هر پوست جدید یک ماه طول می کشد. در افراد مبتلا به پسوریازیس فرایند تولید پوست به قدری سریع است که فقط چند روز طول کشیده و سلول های پوست فرصت ریزش ندارند و همین امر باعث تجمع سلول های پوستی می شود. تاکنون علت دقیق بیماری پسوریازیس مشخص نشده اما نتیجه تحقیقات گسترده در این زمینه نشان می دهد احتمالا دو عامل ژنتیک و سیستم ایمنی در بروز این بیماری نقش دارند.

پسوریازیس و سیستم ایمنی

همان طور که قبلا اشاره شد پسوریازیس یک بیماری خود ایمنی است. بیماری های خود ایمنی به دلیل حمله سیستم ایمنی به سلول های بدن ایجاد می شوند. در حالی که در بدن فرد سالم، گلبول های سفید مسئول حمله و نابود کردن باکتری های مهاجم و مبارزه با عفونت هستند، در پسوریازیس گلبول های سفید نوع T به اشتباه به سلول های پوستی حمله می کنند و نتیجه آن افزایش سرعت تولید سلول های پوستی می باشد.

پسوریازیس و ژنتیک
برخی افراد ژن هایی را به ارث می برند که احتمال ابتلا به پسوریازیس را افزایش می دهد. دانشمندان تاکنون 25 نوع ژن شناسایی کرده اند که می توانند با تغییر در رفتار سلول های T خطر ابتلا به پسوریازیس را افزایش دهند. اگر در افراد خانواده سابقه مشکلات پوستی وجود داشته باشد احتمال ابتلا به این عارضه بیشتر می شود اما به طور کلی ژنتیک تاثیر زیادی در ابتلا ندارد زیرا حدود 10 درصد افراد این ژن را به ارث برده و از میان آن ها تنها 2 تا 3 درصد به پسوریازیس مبتلا می شوند.

سایر عوامل موثر در ابتلا به پسوریازیس
برخی عوامل دیگر در ایجاد یا عود مجدد علائم پسوریازیس موثر هستند که از شایع ترین آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
• هوای سرد
• نوشیدن بیش از حد الکل
• سیگار کشیدن
• ابتلا به اختلالات خودایمنی دیگر از جمله HIV یا آرتریت روماتوئید
• عفونت هایی که باعث ضعیف شدن سیستم ایمنی می شوند مانند گلودرد
• آسیب های پوستی مانند بریدگی، نیش حشرات و آفتاب سوختگی
• استرس و تنش بیش از حد
• مصرف برخی داروها مانند لیتیوم، بتا بلوکر، و داروهای ضد مالاریا
این امر به تشکیل پلاک‌هایی منجر می‌شود که اغلب با پسوریازیس مرتبط هستند. حمله به سلول‌های پوست به ایجاد نواحی قرمز و ملتهب روی پوست نیز منجر می‌شود.

پیشگیری از پسوریازیس
با توجه به احتمال ارثی بودن این عارضه در برخی افراد، گاهی پیشگیری از آن امکان پذیر نیست اما لازم است برای پیشگیری از بروز و عود علائم بیماری پسوریازیس به نکات زیر توجه کنید:
1. از استرس دوری کنید.
2. حداقل سه بار در هفته تمرینات ورزشی انجام دهید.
3. استراحت و تفریحات کافی داشته باشید.
4. از مرطوب کننده استفاده کنید.
5. فضای اتاق را مرطوب نگه دارید.
6. از آب و هوای سرد دوری کنید.
7. نور خورشید مفید است، روزانه 20 دقیقه در فضای باز قدم بزنید.
8. از قرار گرفتن در معرض نور خورشید تا حدی که منجر به آفتاب سوختگی شود اجتناب کنید.
9. قبل از مصرف داروهای تحریک کننده مانند لیتیم، کینیدین، پروپرانولول، ضد مالاریا، اندومتاسین و ایندرال با پزشک مشورت کنید.
10. زخم های باز و بریدگی ها را بپوشانید.
11. از افراد مبتلا به بیماری های ویروسی و مسری دوری کنید.
12. میوه و سبزیجات تازه، مواد غذایی سرشار از فیبر و پروتئین کمتر مصرف کنید.
13. اغلب اوقات دست ها را بشویید.

درمان بیماری پسوریازیس چیست؟
این بیماری درمان قطعی ندارد ولی راه های زیادی برای کنترل آن وجود دارد که، باید در همکاری نزدیک بین بیمار و پزشک عمومی یا متخصص پوست انجام شود، به طور کلی راهکارهای درمانی پسوریازیس به چهار دسته تقسیم می شود:
1. درمان های موضعی
2. درمان های خوراکی
3. نور درمانی
4. درمان های بیولوژیک و طب مکمل(سنتی)

1. درمان موضعی پسوریازیس
کرم ها و پمادهای موضعی برای کاهش علائم پسوریازیس خفیف تا متوسط استفاده می شود که به صورت مستقیم به نواحی آسیب دیده اعمال می گردد. از جمله این پمادها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
کورتیکواستروئیدهای موضعی
رتینوئیدهای موضعی
آنترالین (دیترانول)
آنالوگ های ویتامین D
اسید سالیسیلیک
مرطوب کننده ها

مرطوب کننده ها : عامل مهمی در درمان پسوریازیس هستند و ممکن است همه ی مواردی که برای پسوریازیس خفیف مورد نیاز است، رطوبت باشد آن ها خشکی، ترک خوردگی و پوسته پوسته شدن پوست را کاهش می دهند و هم چنین نیاز به درمان سنگین را کاهش می دهند.
درمان های خاصی شامل کرم ها و پمادهایی حاوی ترکیبات نفتی :مانند دیررانول، تزاراتون (Zorac) و یا ترکیبات مرتبط با ویتامین D، مانند:کلسپتریول (Dovonex)، کلسیتریول (Silkis) یا تاکالسیتول (Curatoderm) هستند ، گاهی هم، پماد حاوی کورتیکواستروئید برای مدت کوتاهی استفاده می شود.

ترکیب کورتیکواستروئید با درمان موضعی دیگر: به عنوان محصولات جداگانه مورد استفاده در روزهای مختلف یا به عنوان یک محصول ترکیبی، به عنوان مثال Dovobet (کلسپتوریول و بتامتازون) و یا Alphosyl HC (زغال چوب و هیدروکورتیزون)، ممکن است برای پسوریازیس مزمن مفید باشد.

لوسیون ویژه برای درمان پوست سر: لوسیون ویژه برای درمان پوست سر در دسترس است ، که اغلب حاوی اسید سالیسیلیک، ذغال، گوگرد و کورتیکواستروئیدها هستند. برنامه های پوستی درمان با ویتامین D نیز در دسترس هستند.

2. درمان خوراکی و تزریقی
افراد مبتلا به پسوریازیس متوسط و شدید و بیمارانی که به درمان های دیگر پاسخ نداده اند ممکن است نیاز به مصرف داروهای خوراکی یا تزریقی داشته باشند. اگرچه اغلب این داروها عوارض شدیدی داشته و معمولا برای مدت کوتاه تجویز می شود.
این داروها عبارتند از:
سیکلوسپورین (سندیمون)؛ این نوع دارو واکنش سیستم ایمنی بدن را مهار کرده و می تواند به کاهش علائم پسوریازیس کمک کند اما از سوی دیگر با توجه به اختلال در عملکرد سیستم ایمنی بدن، فرد به راحتی به سایر بیماری ها مبتلا می شود. از عوارض جانبی این دارو می توان به مشکلات کلیوی و فشار خون بالا اشاره کرد.
متوترکسات؛ این دارو نیز مانند سیکلوسپورین سیستم ایمنی را مهار می کند و در صورت مصرف دوز پایین، عوارض کمتری خواهد داشت اما در دراز مدت عوارض جدی ایجاد می کند که شامل آسیب کبدی و کاهش تولید گلبول های قرمز و سفید خون است.
داروهای بیولوژیک؛ این نوع داروها تزریقی عملکرد سیستم ایمنی بدن را تغییر داده و مانع تعامل بین سیستم ایمنی و مسیرهای التهابی می شود.
رتینوئیدها؛ این نوع از داروها باعث کاهش تولید سلول های پوستی می شود اما معمولا بعد از توقف مصرف دارو، علائم پسوریازیس دوباره بازمی گردد. از جمله عوارض جانبی آن می توان به ریزش مو و التهاب لب اشاره کرد. مصرف این دارو در زنان باردار یا خانم هایی که قصد حاملگی در سه سال آینده را دارند ممکن است باعث بروز نقایص زایمان شود.

3.نور درمانی (لایت تراپی) یا فتوتراپی (اشعه ماوراء بنفش B، UVB) یا ماوراء بنفش آ PUVA : در مرکز تخصصی متخصص پوست برای پسوریازیس گسترده استفاده می شود ، هم چنین ،بسیاری دریافتند که نور خورشید طبیعی نیز کمک می کند.نور خورشید باعث از بین رفتن گلبول های سفید خون ؛ که باعث رشد سریع سلول های پوستی شده اند؛ می گردد.

4. درمان های بیولوژیک و طب مکمل(سنتی)
• طبیعت بیماری : سودا: (سرد و خشک)
• پاییز
• دوره زندگی(میان سالی)
• غذای شور و مانده
• زمان روز: (عصر)
• ریشه علت : اختلال در عملکرد کبد و معده
• پرهیزات: عدس-بادمجان-گوشت گاو و گوساله-آب سرد-کافئین-غذای مانده و فست فود-غذای تند و شور و چرب

• توصیه ها: خاکشیر گرم-سوپ جو-خورش آلو-عرق کاسنی-عرق شاهتره-آب پنیر(ماءالجبن)-سیاهدانه(دوسین یا شونیسل)

گیاهان مفید برای درمان های طبیعی پسوریازیس
قبل از مصرف هرگونه داروی گیاهی برای پسوریازیس یا آرتریت پسوریازیس، با پزشک خود صحبت کنید برخی از داروهای گیاهی می توانند باعث ایجاد تداخل های خطرناک با داروهای شما شوند، همچنین در دوران بارداری یا شیردهی، نباید بعضی از داروهای گیاهی را مصرف کنید، یا اگر شرایط پزشکی از قبل پیش بینی شده مانند:دیابت یا فشار خون بالا یا اختلالات خلقی نیز دارید.بلافاصله پس از مصرف دارو اگر عوارض جانبی را مشاهده کردید و به ارائه دهنده خدمات درمانی / دارویی خود اطلاع دهید ؛ در اینجا برخی از گیاهان و درمان های طبیعی است، که ممکن است برای پسوریازیس یا آرتریت پسوریازیس مفید باشد.

• گل بنفشه (روغن و عصاره)—قابل استفاده در شامپو
• همیشه بهار (روغن و عصاره و کرم)
• بابونه (روغن و عصاره و کرم و محلول)
• حنا (ترجیحا نوع بدون رنگ-ضماد-مناسب درگیری ناخن)
• سدر (مناسب شستشوی بدن-ضد التهاب و کنترل خشکی پوست)
• سرکه سیب خانگی (قبل از حمام-مناسب شوره سر-اثرات کراتولیتیک-AHA)
• آلوئه ورا (روغن و عصاره خشک و آبی) 0/5 ٪
• شیرین بیان (عصاره)—گلیسیریزین-ضد التهاب
• ریشه گیاه بابا آدم (کراتولیتیک)
• بره موم (عصاره الکلی و کرم)—پروپولیس
• اسطوخودوس (روغن و اسانس)—درمان موضعی-آروماتراپی
• درخت چای (روغن و عصاره و محصولات آماده)
• زردچوبه (ضماد و صابون)—کاربرد در موارد حاد و شدید-ضد التهاب قوی
• روغن کتان قهوه ای (بزرک-حاوی امگا3 و منیزیم)
• روغن نارگیل (ضد التهاب و مرطوب کننده)
• روغن کنجد (مرطوب کننده)
• روغن بادام تلخ (کراتولیتیک-AHA)
• گل ماهور (خرگوشک-مناسب شوره سر)—ضد التهاب و تعدیل کننده سیستم ایمنی
• روغن گردو (حاوی امگا 3-6-9)—خیسانده برگ در شوره سر
• اسانس برگ درخت کاج (موضعی-آروماتراپی-کنترل استرس)—ماساژ و بخور

رابطه پسوریازیس با تغذیه و سبک زندگی
تغذیه معمولا در درمان بیماری پسوریازیس تاثیر چندانی ندارد اما رژیم غذایی سالم و تغییراتی در سبک زندگی به کاهش علائم این عارضه کمک می کند. از جمله:

کاهش وزن
کاهش وزن در مبتلایان می تواند به کاهش شدت بیماری پسوریازیس کمک کند. اگرچه چگونگی ارتباط بین وزن و پسوریازیس مشخص نیست اما کاهش وزن برای سلامتی کلی بدن مفید است حتی اگر تاثیری در کاهش شدت علائم پسوریازیس نداشته باشد.

امگا 3
تا حد امکان از مصرف چربی های اشباع شده که در محصولات حیوانی از قبیل گوشت و لبنیات وجود دارد اجتناب کرده و سعی کنید اسیدهای چرب امگا 3 را در رژیم غذایی خود بگنجانید. از جمله منابع گیاهی امگا 3 می توان به گردو، تخم کتان و سویا اشاره کرد.

اجتناب از مواد غذایی التهاب آور
برخی مواد غذایی مانند گوشت قرمز، شکر تصفیه شده، مواد غذایی فراوری شده و لبنیات زمینه بروز التهاب در بدن را فراهم می کنند. برای کاهش علائم پسوریازیس از مصرف این غذاها پرهیز کنید.مصرف نوشیدنی های الکلی نیز در عود ناگهانی علائم پسوریازیس موثر است.

ویتامین ها
با پزشک خود درباره مصرف مکمل های ویتامین به منظور کاهش نشانه های پسوریازیس مشورت کنید.

استرس و فشارهای عصبی
استرس از عوامل فوق العاده تاثیرگذار در بیماری پسوریازیس است و مدیریت و کنترل استرس با یوگا، مراقبه، تنفس صحیح و حفظ سلامت عاطفی می تواند به کاهش علائم و عود بیماری کمک کند.فرد مبتلا ممکن است دچار افسردگی و کاهش اعتماد به نفس ناشی از بیماری – بخصوص در دورهای عود – شود. نقش خانواده، مشورت با روانپزشک و عضویت در گروه بیماران مبتلا در این زمینه بسیار مهم است.

بیماری پسوریازیس زمینه ساز کدام بیماری ها است؟
بیماری های که ممکن است همزمان با پسوریازیس در فرد بروز کند
• آرتروز پسوریازیس
• بیماری های قلبی
• دیابت نوع 2
• چاقی و سندروم متابولیک
• بیماری التهابی روده (از جمله کرون)
• افسردگی
• سرطان