روغن بزرک یا کتان

روغن بزرک یا کتان

دانه ای است تخم مرغی شکل به رنگ های قرمز تیره یا قهوه ای دارای سطحی لغزنده و براق، تخم کتان واریته‌های مختلف میباشد. که در طب سنتی به دانه‌ی واریته‌ای که رنگ دانه، قهوه‌ای روشن است بَزرَک می‌گویند و به دانه‌ی واریته‌ای که رنگ دانه، سفید رنگ است تخم کتان می‌گویند که خوراک پرندگان نیز می‌باشد. بوته دانه، علفی و یک ساله به ارتفاع حدود 70 سانتی‌متر، برگ‌های آن سبز تیره، دراز، باریک، نوک تیز و دارای سه رگبرگ طولی می‌باشند. گل‌های آن سفید یا مایل به آبی و مرکب از قطعات 5 تایی هستند.

روغن بزرک یا روغن کتان(Liunm Usitatissimum) یک روغن گیاهی است که از دانه‌های بزرک،(دانه‌های رسیده گیاه بزرک یا کتان)  بدست می‌آید. روغن بزرک که به آن روغن یا مواد دیگری اضافه نشده باشد، روغن خام بزرک نامیده می‌شود.

روغن بزرک افزون بر کاربرد در جلادادن چوب و نقاشی‌های رنگ و روغن مصرف دارویی و خوراکی دارد.روغن بزرک به رنگ زرد کهربایی است. این روغن را به دور روش پرس سرد و پرس گرم از پوشش داخلی بذر کتان استخراج می‌کنند. روغن خام استخراج شده از بذرهای کتان به روش پرس سرد، دارای رنگ زرد کم رنگ، بدون بو و مزه است و روغن استخراج شده به روش پرس گرم که در نتیجه جوشاندن بذر و همراه با حرارت و فشار است، به رنگ زرد تیره و دارای مزه‌ تلخ و بوی غیر ‌مطبوع است. روغن کتان حاصله توسط پرس سرد را “Flax seed oil”  می‌نامند که مصارف خوراکی نیز دارد و روغن کتان حاصله از پرس گرم و حلال را روغن “Lin seed oil” می‌نامند که مصارف صنعتی داشته و برای مصارف خوراکی استفاده نمی‌شود.

خواص و فواید روغن بزرک یا کتان

• سلامت پوست
• سلامتی مو
• فاقد گلوتن
• محافظت از مغز
• کنترل قند خون
• کمک به کاهش وزن
• سلامت دستگاه گوارش
• درمان علائم یائسگی
• التهاب را کاهش می دهد
• درمان یبوست و اسهال
• کاهش خطر ابتلا به سرطان
• سرشار از اسیدهای چرب امگا۳
• از قلب محافظت می کند
• کاهش دهنده سطح کلسترول
• جلوگیری از سندرم چشمان خشک

 

سلامت پوست

روغن بزرک پوست خشک و ملتهب را تقویت می کند روغن بزرک دارای مقدار زیادی ALA است که از سلامت پوست پشتیبانی می کند. بزرک التهاب سلولهای پوست را کاهش داده و عملکردهای ترمیم کننده را ارتقا می بخشد.اگزما یک اختلال شایع پوستی با پوست خشک ، ناراحت کننده و قرمز است. روغن بزرک میزان اسیدهای چرب اشباع شده در هر دو و سلولهای پوست انسان را کاهش داد ، وباعث کاهش مناطق بثورات و پاک شدن پوست نامنظم می­شود.دانه بزرک همچنین باعث کاهش التهاب سلولهای پوستی و افزایش ترمیم سلولهای پوستی می شود.

علائم یائسگی را درمان می‌کند

یکی دیگر از خواص روغن تخم کتان، کاهش علائم خفیف یائسگی است. گفته می‌شود تخم کتان می‌تواند در کاهش درد سینه زنانی که هنوز در سن یائسگی نیستند موثر باشد. هم­چنین، به کاهش درد در سیکل قاعدگی نیز کمک می‌کند.

کاهش خطر ابتلا به سرطان

تخم بزرک منبع غنی از شیرینی آبی است که می تواند خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهد.مطالعات نشان می دهد ، افرادی که بزرک می خورند، خطر ابتلا به سرطان پستان ، به ویژه زنان یائسه را کاهش می دهند.با این حال ، مردان همچنین می توانند از خوردن بزرک بهره مند شوند. در یک مطالعه کوچک شامل 15 مرد ، به آنهایی که 30 گرم دانه بزرک در روز داده می شود ، در حالی که رژیم غذایی کم چربی نشان می دهد سطح سرطان پروستات کاهش می یابد ، نشان می دهد خطر ابتلا به سرطان پروستات کمتر است.همچنین به نظر می رسد که دانه های بزرک می توانند از پیشگیری از سرطان روده بزرگ و پوست در مطالعات آزمایشگاهی و حیوانات جلوگیری کنند.شواهد تاکنون نشان می دهد که بزرک یک ماده غذایی با ارزش در مبارزه با سرطان های مختلف است.

سرشار از اسیدهای چرب امگا۳

حتما تاکنون از فواید روغن ماهی و چربی‌های امگا۳ برای سلامتی بسیار شنیده‌اید. روغن ماهی محتوی     EPA و DHA است. این دو نوع چربی امگا۳ برای سلامتی بسیار مفیدند. اگرچه بذر کتان این دو نوع چربی امگا۳ را ندارد، ولی محتوی آلفا لینولنیک اسید (ALA) است که نوع دیگری از چربی‌های امگا۳ است.

براساس مطالعه‌ای که در «Nutrition Reviews» به چاپ رسیده است، در حدود ۲۰٪ از آلفا لینولنیک اسید به EPA و ۵٪ آن به DHA تبدیل می‌شود. نکته‌ی جالب این است که این نرخ تبدیل با توجه به جنسیت افراد متفاوت است. به‌عنوان مثال نرخ تبدیل در بانوان جوان تا ۲٫۵ برابر مردان است.صرف‌نظر از میزان تبدیل آلفا لینولنیک اسید به اسیدهای چرب EPA و DHA، این اسید چرب برای سلامتی مفید است و باید در رژیم غذایی افراد جای داشته باشد.

از قلب محافظت می کند

مکمل روغن بزرک باعث افزایش شاخص امگا 3 و هم سطح EPA و هم DHA می شود که می تواند از بروز بیماری های قلبی جلوگیری کند.شاخص امگا 3 درصد اسیدهای چرب کل EPA و DHA در خون است. شاخص امگا 3 بزرگتر از 8٪ با 90٪ خطر مرگ ناشی از بیماری های قلبی همراه است .

کنترل قند خون

مصرف روزانه بزرک کنترل قند خون را در افراد چاق مبتلا به دیابت بهبود می بخشید.افراد مبتلا به PCOS ممکن است خطر بیشتری برای دیابت و انسولین و گلوکز بالا داشته باشند، مکمل روغن بزرک میزان انسولین آن­ها را کاهش می­دهد.مصرف روزانه روغن بزرک از اختلال عملکرد مغز مرتبط با دیابت جلوگیری می کند.

 کمک به کاهش وزن

لپتین پروتئینی است که توسط بافت چربی در بدن تولید می شود. سیگنالینگ کم لپتین منجر به پرخوری می شود. با گذشت زمان، می تواند منجر به اضافه وزن یا چاقی شود.روغن بزرک به عنوان یک ملین طبیعی عمل می کند و هم­چنین سطح التهاب را کاهش می دهد، و به کاهش وزن کمک می کند. خوردن محصولات بزرک باعث تولید لپتین (بیان) می شود.

سلامت دستگاه گوارش

شاید بیشتر فواید تخم کتان ناشی از تأثیری باشد که بر روی دستگاه گوارش دارد. آلفا لینولنیک اسید به حفظ سلامتی دیواره‌ی روده کمک می‌کند. مطالعات نشان داده‌اند که مصرف تخم کتان برای کسانی که از بیماری کرون یا سایر بیماری‌های گوارشی رنج می‌برند، سودمند است. همچنین تخم کتان می‌تواند التهاب روده را کاهش بدهد.

ترکیب کردن ۱ تا ۳ قاشق غذاخوری روغن تخم کتان با ۲۲۵ میلی‌لیتر آب هویج در درمان یبوست مؤثر است.

تخم کتان غنی از فیبرهای محلول و نامحلول است و به سلامت دستگاه گوارشی کمک می‌کند. همچنین تخم کتان یکی از غنی ترین منابع غذایی حاوی منیزیم است.

دو قاشق غذاخوری تخم کتان محتوی حدود ۵ گرم فیبر است. این مقدار معادل ۲۵٪ نیاز روزمره‌ی انسان به فیبر است. فیبر موجود در تخم کتان برای باکتری‌های مفیدی که در روده‌ی بزرگ زندگی می‌کنند، مفید است و ضایعات را از دستگاه گوارش می‌زداید.

 

محافظت از مغز

مکمل روغن بزرک میزان BDNF آن­ها را افزایش داده، که به محافظت از سلول­های عصبی کمک می کند. این هم­چنین ممکن است به محافظت در برابر سکته کمک کند. بیماران مبتلا به اختلال دو قطبی ، مکمل روغن بزرک به بهبود خلق و خوی آنها کمک می­کند.مصرف روزانه روغن بزرک به جلوگیری از اختلال عملکرد مغز مرتبط با دیابت کمک میکند. روغن بزرک استرس اکسیداتیو را متوقف کرده و از این طریق از سلول­های مغزی محافظت می کند .پیش درمانی با روغن بزرک محافظت شده در برابر تشنج. این امر به کاهش زمان تشنج کمک بسیاری میکند.مکمل روغن بزرک به طور قابل توجهی میزان سرب و اکسید نیتریک در مغز را کاهش می دهد. وبه جلوگیری از تشکیل رادیکال آزاد کمک می کند و آسیب اکسیداتیو را متوقف می کند.

فاقد گلوتن است

تخم کتان می‌تواند جایگزین طبیعی برای غلاتی باشد که حاوی گلوتن هستند. بنابراین تخم کتان برای کسانی که به بیماری سلیاک مبتلا هستند یا به گلوتن حساسیت دارند،‌ گزینه‌ی بسیار مناسبی است. هم­چنین تخم کتان با دارا بودن مقدار بالایی امگا۳ جایگزین مناسبی برای کسانی است که به غذاهای دریایی حساسیت دارند.تخم کتان به واسطه‌ی نداشتن گلوتن می‌تواند در تهیه‌ی مواد غذایی بدون گلوتن نیز به‌کار گرفته شود.

التهاب را کاهش می دهد

تزریق روغن بزرک زیر پوست با جلوگیری از گسترده شدن رگ های خونی باعث کاهش التهاب می شود. هم­چنین باعث کاهش نشانگرهای التهابی (هیستامین ، برادی کینین ، پروستاگلاندین E2 و لکوترین B4) شده است.

سلامتی مو

این روغن حاوی مقادیر زیادی از ویتامین ها و مواد معدنی است که استفاده منظم از آن باعث جلوگیری از ریزش مو شده و رشد موها را به طور چشمگیری افزایش می دهد.ترکیب روغن زیتون و روغن کتان رطوبت موها را حفظ کرده و موهایی درخشان برای شما هدیه می دهد.

درمان یبوست و اسهال

یبوست حالتی است که در آن حرکت مواد غذایی در روده کند می شود و با علائم مختلف مانند نفخ، تجمع گاز، خستگی و کمر درد همراه است. کاهش یبوست و اسهال یکی از مزایای اصلی روغن دانه کتان است. این روغن به عنوان روان کننده در روده بزرگ عمل کرده و به عنوان یک ملین طبیعی از آن استفاده می شود. این خاصیت کمک می کند تا بدن به سرعت از شر مواد زائد خلاص شود.

جلوگیری از سندرم چشمان خشک

برخی از ماها از سندرم چشم خشک رنج می بریم که در آن لایه های بیرونی چشم ها نیاز به جذب روغن دارند.این اتفاق باعث سوزش چشم می شود. فردی که از چشمان خشک رنج می برد، باید روغن بذر کتان را مصرف کند تا علایم سندرم چشم خشکش را کاهش دهد.

کاهش دهنده سطح کلسترول

اگر به صورت مداوم از روغن کتان استفاده کنید به دلیل داشتن مقادیر زیاد امگا۳ سطح کلسترول بد خون خود را کاهش داده و کلسترول خوب را افزایش می دهید.

دوز مصرفی روغن بذر کتان

مصرف روزانه افراد سالم باید به یک تا دو قاشق چای خوری محدود شود. و فرد باید پیش از مصرف مرتب روغن، با پزشک (بویژه کودکان) مشورت کند.

اثرات جانبی ناشی از مصرف روغن دانه کتان

• مصرف بیشتر از دو قاشق غذا خوری از این روغن در روز می تواند اسهال ایجاد کند. اگر داروهای خاص زیر را مصرف می کنید، باید از مصرف روغن کتان و دیگر مکمل های اسید چرب امگا اجتناب کنید، یا قبل از مصرف آن، با پزشک خود مشورت کنید.
• داروهای رقیق کننده خون، زیرا امگا ۳ می تواند اثر این داروها را افزایش دهد.
• داروهای کاهش دهنده قند خون، زیرا اسید چرب امگا ۳ موجود در روغن کتان می تواند میزان قند خون ناشتا را افزایش دهد.
• افرادی که به این روغن آلرژی دارند نباید از آن استفاده کنند.
• به خاطر اثر استروژن، دانه های کتان می تواند چرخه های قاعدگی را تحریک کند. بنابراین برای مادران باردار توصیه نمی شود.
• این دانه های قهوه ای عمل استروژن را تقلید می کنند و زنانی که دانه های کتان را مصرف می کنند به طور منظم تغییراتی را در دوره های قاعدگی خود تجربه می کنند.زنانی که شرایط مرتبط با هورمون ها دارند، مانند سندرم پلی کیستیک تخمدانی، فیبروئید رحمی، سرطان رحم و سرطان تخمدان را تجربه می کنند، باید در مورد استفاده بیش از حد از بذر کتان احتیاط کنند.این اختلالات می توانند منجر به بروز نازایی شوند.
• مصرف بیش از حد دانه کتان بدون مایعات کافی می تواند منجر به انسداد روده ای و ایجاد موانعی شود.انتظار می رود آن هایی که قبلاً این شرایطی را داشته اند، از مصرف این دانه ها اجتناب کنند.